بررسی اثرات تاریخ کاشت و ارقام برنج بر آناتومی پدانکل و عملکرد دانه در شرایط اقلیمی خوزستان

این پژوهش با هدف تعیین اثرات تنش گرما در تاریخ­ های مختلف کاشت بر آناتومی پدانکل ارقام برنج و میزان عملکرد دانه در استان خوزستان طراحی و اجرا گردید. این آزمایش با دو عامل تاریخ کاشت و رقم به صورت کرت های یک ­بار خرد شده، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال (1385 و 1386) در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان (شاوور) اجرا شد. سه تاریخ کاشت (2/15، 3/5 و 3/25) در کرت های اصلی و 5 رقم برنج شامل ارقام هویزه و حمر (متحمل به گرما) عنبوری قرمز و چمپا (حساس به گرما)، رقم پرمحصول دانیال (نیمه متحمل به گرما) در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج تجزیه مرکب نشان داد که اثر متقابل بین رقم و تاریخ کاشت در صفاتی نظیر سطح کانال هوایی، سطح دستجات آوندی بزرگ، چوب و آبکش معنی ­دار بود. به ­عبارتی، ارقام بسته به شرایط حرارتی واکنش متفاوتی داشتند. کمترین و بیشترین اندازه سطح کانال­ های هوایی را تاریخ های کاشت اول و دوم به­ ترتیب با میانگین 15924/37 و 21144/38 میکرومتر مربع، همچنین در ارقام هویزه و چمپا به ­ترتیب با میانگین 15492/23 و 23411/18 میکرومتر مربع دارا بودند. کمترین و بیشترین سطح آوند چوب مربوط به تاریخ­ های کاشت سوم و اول به­ ترتیب با میانگین 741/37 و 898/03 میکرومتر مربع و کمترین و بیشترین سطح دستجات آوندی بزرگ، به­ ترتیب با میانگین 15514/20 و 15983/93 میکرومتر مربع، و آبکش، به­ ترتیب با میانگین 3121/77 و 3437/55 میکرومتر مربع به تاریخ کاشت­ های دوم و سوم اختصاص یافتند. بر این اساس، می ­توان کاهش سطح دستجات آوندی بزرگ و آبکش در دو تاریخ کاشت اول و دوم را نوعی سازوکار برای حفظ آب و فشار آماس سلول­ ها دانست. همچنین، افزایش سطح آوند چوب نیز می­ تواند جهت انتقال بیشتر حجم آب با توجه به نیاز گیاه در شرایط تنش باشد.